فرهنگ و هنر گیلان

شیوه های نظم دهی و انسجام بخشی

الف) شيوه هاي حفظ انسجام و ارتقا ء انگيزه بسيجيان

برای تأمین انسجام و ارتقاء انگیزه بسیجیان شیوه ها و روش های گوناگونی وجود دارد که اهم آنها عبارت است از:

1- رعايت اخلاق اسلامي

كساني كه داوطلبانه و با انگيزه خدمت به اسلام و كشور وارد مجموعه بسيج ميشوند طبعاً انتظار دارند كه محيط بسيج سرشار از خوبيها وفضايل باشد و اگر خداي ناكرده آنچه را از بسيج انتظار داشتند در عمل نبينند ، انگيزه آنها براي حضور در بسيج سست ميشود وبديهي است كه اين مسأله بر حفظ و انسجام سازماني هم تاثير منفي خواهد داشت . در سايه ي حاكميت اخلاق اسلامي افراد مجذوب بسيج شده و انگيزه و علاقه آنها براي حضور در برنامه ها و فعاليت ها عميق و قلبي خواهد شد .

اخلاق اسلامي شامل جنبه هاي مختلفي مي شود كه چند نمونه از آن را كه مستقيماً بر انگيزه بسيجيان و حفظ و انسجام آنها مؤثر است ذكر مي کنیم :

1/1- خوش خلقي :

پيامبر اعظم (ص) مي فرمايد : انكم لن تسعوا الناس باموالكم فسعوهم ببسط الوجه و حسن الخلق (بحارالانوار، ج 71، ص359)

شما نمي توانيد با اموال و دارائي هايتان مردم را جذب كنيد ، پس آنها را با خوشرويي و خوش اخلاقي به خود فرا خوانيد .

بنابراين خوشرويي و برخورد خوب فرمانده و مسئولين پايگاه با بسيجيان و بلكه با همه مردم بهترين عامل جذب و علاقه مندي آنها به بسيج و حضور جدي در برنامه ها و فعاليت ها مي باشد .

2/1- حفظ احترام و رعايت ادب :

همه انسانها بطور ذاتي دوست دارند مورد احترام قرار گيرند وبا آنها برخورد مؤدبانه ای بشود. اين موضوع در مورد بسيجيان عزيزي كه داوطلبانه به اين مجموعه پيوسته اند، اهميت مضاعفی دارد . حفظ احترام و رعايت ادب شامل همه جنبه ها مي شود از جمله :

1- رعايت احترام ظاهري

2- افشاي سلام

3- احترام به نظرات و پيشنهاد ها

4- رعايت ادب در گفتار و كردار

5- پرهيز از هر گونه رفتار و گفتار تحقير آميز

6- پرهيز از هرگونه اقدام تمسخر آميز

7- مورد شور و مشورت قرار گرفتن

3/1- تواضع وفروتني

اين صفت پسنديده از جمله صفات پيامبران الهي و معصومين (ع) و اولياء خدا است و ريشه واساس سعادت انسان محسوب می شود. تواضع باعث نزديكي دلها به یکدیگر شده و عطر محبت، دوستي وعاطفه را در فضا پراكنده مي سازد.

فرمانده و مسئولين پايگاه های مقاومت بسیج بايستي قدرشناس حضور داوطلبانه بسيجيان ومتواضع در برابر آنها باشند و به هيچ عنوان خداي ناكرده دچارغرور وتكبر در مقابل آنها نشوند كه باعث دلسردي بسيجيان وكاهش انگيزه در آنها گردد.

4/1- صداقت در قول و عمل

محيط فعالیت بسیجیان بايستي آكنده از صداقت و راستي باشد و فرمانده و مسئولين در اين زمينه باید الگوي همه باشند . آنچه گفته مي شود عملی شود و اگر در بعضي موارد گفته ها و اقوال عملي نشد دلايل عدم اجرای آن بطور واضح و روشن بيان شود و فضاي اعتماد، راستگويي، خوشبيني بين بسيجيان حاكم و هرگز کمرنگ نشود .

2- ولايت محوري

انسجام واستحكام نظام مقدس جمهوري اسلامي مرهون ركن ركين ولايت است وطبيعتا‍ً هر چه مسئولين ومردم قولاً و فعلاً بيشتر در مسير ولايت حركت كنند ، اين انسجام و استحكام بيشتر خواهد شد. در شجره طيبه بسيج افتخار همه اين است كه سرباز مخلص ولايت هستند واين امر مهمترين عامل انسجام واستحكام بسيج محسوب می شود . براي بهره گيري بيشتر و عملي از اين نعمت الهي موارد ذيل بايد مورد توجه قرار گيرد :

- بخش مهمي از مباحث اعتقادي به تبين ولايت فقيه و جايگاه آن در حكومت اسلامي اختصاص داده شود.

- بحث ولايت بايستي متناسب با سطح درك مخاطبين وبه روش هاي مناسب وقابل فهم عمق بخشي شود .

- سيره امام راحل (ره) ومقام معظم رهبري در همه ابعاد (فردي ، سياسي و ...) بوسيله افراد آگاه براي بسيجيان تبيين گردد.

- منويات ،رهنمود ها و فرامين رهبر معظم انقلاب بطور مستمر در جلسات مورد بحث و راه كارهاي عملي براي تحقق آن در حد امكانات و مقدورات پايگاه مشخص و اقدام گردد. براي مثال وقتي رهبر عزيز سال 89 را سال همت مضاعف و کار مضاعف ناميدند، پايگاه بسيج نه تنها بايد تمام مجموعه را به همت و تلاش مضاعف هدايت كند، بلکه باید از همه اعضا بخواهد تا به اجراي امر ولايت در زندگي شخصي وخانوادگي خود اقدام عملي داشته باشند.

3- سازماندهي مناسب با محوريت حلقه هاي صالحين

بطور قطع هر سازماني براي حفظ و انسجام خود نياز به سازماندهي متناسب با شرايط خود را دارد. در مجموعه بسيج با توجه به تركيب جمعيتي، تعدد و تنوع مأموريت ها و وظايف ، نياز به سازماندهي چند بعدي احساس می شود كه متناسب با سن ، موقعيت اجتماعي ، توانمندي و علائق و سايرعوامل مؤثر صورت می گیرد. پايگاه مقاومت بسيج به عنوان زير بنايي ترين و اصلي ترين بخش سازمان بسيج بايد از سازماني پويا و منعطف برخوردار باشد . اقدامات انجام گرفته براي اصلاح ساختار سازماني پايگاه كه طبيعتاً سازماندهي مناسب را بدنبال خواهد داشت در همين راستـا مطرح می گردد . فرمانده پايگاه بايد با شناخت صحيح از روحيات و علائق بسيجيان ، آنها را با يك سازماندهي صحيح و مناسب، منسجم نمايد . براي يك سازماندهي خوب نكات ذيل بايد رعايت شود :

- نقش تربيتي بايد در روابط افراد برجسته و اصول اخلاق اسلامي در مجموعه حاكم باشد .

- حلقه هاي صالحين بهترين مبنا براي يك سازماندهي خوب است كه حفظ و انسجام را در پايگاه بدنبال خواهد داشت . لذا بايد نسبت به آن اهتمام جدي مبذول داشت .

- مسئوليت هر فرد در سازمان بر اساس توانايي و علاقه مندي اش صورت پذیرد، بطوريكه از مسئوليت متقبل شده به خود راضي بوده و با اشتياق كارها را انجام دهد .

- سازماندهي افراد بر اساس سن ، سطح تحصيلات ، موقيعت اجتماعي و ... آنها صورت پذيرد.

- حيطه مسئوليت افراد مشخص شده و از تداخل وظايف جلوگيري شود.

- نحوه تعامل و ارتباط بين افراد تعريف شده و از سردرگمي وبلاتكليفي و موازی کاری پرهیز گردد.

4- اجراي برنامه هاي خوب

كيفيت برنامه ها نقش اساسي در حفظ انسجام و ارتقاء انگيزه بسيجيان دارد . برنامه ها هم بايد خوب و جذاب باشد و هم خوب اجرا شود ، برنامه ريزي درست براي هر برنامه ، تقسيم كار ، توجه به همه ابعاد ، فراهم نمودن ملزومات كار و موارد مشابه ديگر از ضرورت هايي است كه بايد مورد توجه فرمانده پايگاه قرار گيرد. اگر برنامه اي خسته كننده ، تكراري يا بي كيفيت اجرا شود انگيزه بسيجيان را براي حضور در برنامه هاي بعدي كاهش داده و انسجام سازماني را تضعيف مي كند .

نمونههايي ازبرنامه هاي انسجام بخش :

- برنامه هاي تربيتي وآموزشي با محوريت حلقه هاي صالحين - برنامه ها و مسابقات ورزشي خصوصاً براي جوانان و نوجوانان- اردوهاي زيارتي ، سياحتي (مشهد مقدس ، قم ، راهيان نور و ... ). - اردوهاي كوتاه مدت استاني و شهرستاني .- بازديدهاي گروهي از مراكز علمي ، صنعتي و... - برگزاري يادواره شهداي محل.- برگزاري مناسبت ها، جشن ها و اعیاد. - فعاليت هاي بسيج سازندگي و اردوهاي جهادي.- گرد همايي نوبه اي همه اعضاي پايگاه. - كوهپيمايي گروهي و راهپیمایی های خانوادگی.- تشكيل گروههاي فرهنگي و هنري (گروه رژه ، سرود ، تئاتر و .. ) - فعاليت هاي علمي ، آموزشي.

- ساير اقدامات و برنامه هاي ابتكاري دیگر.

تذكر : براي اينكه برنامه هاي مذكور اثر بخش باشد و باعث حفظ و انسجام بيشتر پايگاه شود رعايت نكات ذيل ضروري است :

- روح معنوي و تربيتي در كليه برنامه ها وفعاليت ها حكمفرما باشد.

- محتواي برنامه بايستي غني و متناسب با نياز شركت كنندگان باشد.

- امكانات مورد نياز متناسب با فرهنگ بسيج فراهم شود.

- از لحاظ زماني به موقع باشد یعنی امكان حضور اعضا دربرنامه ها وجود داشته باشد.

- از لحاظ مدت و زمان، برنامه خسته كننده وملال آور نباشد.

- روح مشاركت وهمكاري عمومي بر فضاي برنامه حاكم باشد.

5- برقراري نظم و انضباط

وجود نظم و انضباط براي هر سازماني امري اجتناب نا پذير است . معيارها و شاخص هاي نظم و انضباط بر گرفته از ارزشهاي حاكم بر آن سازمان است . در شجره طيبه بسيج زير بنا و تكيه گاه اصلي نظم و انضباط تعهد شرعي و انجام تكليف است . كه پايگاه مقاومت بايستي با اقدامات آموزشي و تربيتي مناسب آن را در مجموعه خود نهادينه كند . در كنار اين كار اساسي اعمال نظم و انضباط ظاهري نيز در همه امور و برنامه ها بسيار ضروري است . زيرا اساساً يك مجموعه منظم براي مخاطبين خود جذاب مي شود و انگيزه افراد را براي حضور در آن افزايش داده و به سازمان قوام مي بخشد.

از جمله مواردی که منجر به برقراری نظم و انضباط ظاهري می گردد عبارت است از:

- حضور افراد در پايگاه بر اساس برنامه، مشخص باشد و نظم و انظباط در حضور و غياب ، ثبت فعاليت و ... اعمال گردد .

- محل پايگاه از لحاظ ظاهري (چينش وسايل ، نظافت ، نصب اطلاعيه در تابلو و...) منظم ، مرتب و تميز باشد.

- در اجراي برنامه ها نظم و هماهنگي كامل وجود داشته باشد (شروع و پايان بموقع ، مشخص نمودن وظيفه هر فرد و ...)

- در تقسيم كار كلي در پايگاه وظيفه هر فرد كاملاً مشخص و افراد در كار يكديگر دخالت بي مورد نداشته باشند.

- وضعيت ظاهري افراد مرتب و منظم باشد (اعم از لباس بسيج يا لباس شخصي و ... )

6- احساس مفيد بودن

هر بسيجي بايستي احساس كند حضورش در بسيج مفيد است، يعني در كارها سهيم است و مسئولين براي حضورش ارزش قائل هستند و از توانمندي او استفاده مي كنند . از سوی دیگر باید حس کند که اين حضور براي خودش هم مفيد است و می تواند بخشي از نياز هايش را تأمين کند.

براي تحقق اين موضوع بايد:

1- توانمندي وهمچنين نياز مندي بسيجيان در زمينه هاي مختلف شناسايي شود (اعتقادي ،فرهنگي، علمي ، ورزشي و.. )

2- عرصه هاي فعاليتي مفيد بررسي و شناسايي گردد .

3- برنامه ريزي مناسب براي استفاده حداكثري از وقت بسيجيان و مشاركت آنها در فعاليت ها صورت پذيرد .

7- تلفيق شور و شعور در فعاليت ها

در برنامه هاي پايگاه مقاومت بسيج بايستي به دو بعد اساسي شخصيتي بسيجيان يعني شور و شعور توجه شود . اين هنر بسيج است كه بتواند اين دو عنصر ظاهراً متضاد را با هم تلفيق كند . آنجا كه نياز به شور آفريني است يا پاسخگويي به حس هيجان طلبي بسيجيان در اولويت قرار می گیرد، برنامه های مناسب آن پيش بيني و همزمان کلیه اقداماتيكه كه منجر به عمق انديشي و ژرف نگري بسيجيان می گردد و جنبه هاي عقلاني را ارتقاء می بخشد نیز مد نظر قرار گيرد .

رهبر معظم انقلاب اسلامي در این خصوص مي فرمايند:

«بسيج براي جوانان شور آفرين، براي دوستان اميد آفرين و براي دشمنان بيم آفرين است».

رهبر عزيز در اين تعريف از سه نقش عمده بسيج يعني شور آفريني ، اميد آفريني و بيم آفريني نام مي برند. بنابراين براي اينكه اين سه نقش مهم تحقق پيدا كند بايستي شور و شعور را بخوبي در پايگاه تلفيق نموده و با پرهيز از افراط و تفريط در اين زمينه موجبات استحكام و انسجام سازمانی و ارتقاءانگيزه بسيجيان شد.

8- ايجاد فضاي صميمي و رفاقت: يك عامل بسيار موثر در حفظ و انسجام و ارتقاء انگيزه بسيجيان ، ايجاد فضاي برادرانه و صميمي در پايگاه است. محيط هايي كه صميميت و رفاقت برآنها حاكم است اساساً خودعامل دلبستگي افراد و ميل به بيشتر ماندن در آنجا هستند. پايگاه بسيج بايستي از چنين خصوصيتي برخوردار باشد .

براي ايجاد يك فضاي صميمي در پايگاه رعايت موارد ذيل ضروري است :

1- اهتمام جدي به تشكيل و استمرار حلقه هاي صالحين به عنوان بهترين محفل رفاقت وصميميت.

2- تأكيد بر جنبه هاي تربيتي، اخلاقي ورفتار صادقانه اعضاي پايگاه با يكديگر .

3- پرهيز از انحصار گرايي در پايگاه وميدان دادن به همه اعضا براي فعاليت.

4- جلوگيري از بروز اختلافات وحل و فصل سريع مسائل جزئي.

5- جلوگيري از تبديل شدن محيط پايگاه به يك فضاي اداري ، رسمي ، تشريفاتي و خشك.

6- نهادينه شدن روحيه بسيجي (خاكي بودن) در پايگاه.

9- حفظ ارتباط

حفظ ارتباط بسيجيان با پايگاه از ضروريات حفظ و انسجام سازماني است . حفظ ارتباط مي تواند بصورت حضوري، تلفني يا شكل ديگر صورت پذیرد. مهم اين است كه بسيجي تعلق خاطر خود را به پايگاه مقاومت فراموش نكند و پايگاه بايستي براي اين كار برنامه داشته باشد .

رعایت موارد ذيل در حفظ ارتباط موثر است :

1- روش اطلاع رساني مناسب و سريع .

2- گرد همايي هاي نوبه اي مانند یاد ياران و امثال آن.

3- انجام فراخوني هاي ناگهاني (بدون اطلاع).

4- تنظيم برنامه و زما نبندي مناسب براي حضور نيروها در پايگاه (گروه ها ،حلقه ها و...).

5- سراغ گرفتن از افرادي كه ارتباطشان ضعيف يا قطع شده است .

10- رسيدگي به مشكلات بسيجيان و حمايت از آنها

اگر چه حضور بسيجيان در اين مجموعه كاملاً داوطلبانه و بدون توقع و چشمداشت مادي صورت می پذیرد ليكن وظيفه مسئولين بسيج است كه در مواردي كه بعضي از بسيجيان با مشكلاتي روبرو مي شوند و نياز به كمك دارند ، از آنان حمايت کنند.

نمونه هايي از اقدامات حمايتي عبارت است از :

1- مشاوره و كمك فكري جهت حل مشكلات فردي و خانوادگي.

2- پيگيري مشكلات از طريق دستگاههاي ذيربط .

3- حمايت حقوقي و قضايي از طريق دفتر حمايت قضايي ناحيه.

4-كمك به تقويت علمي و درسي دانش آموزان از طريق برگزاري كلاس هاي تقويتي.

5- كمك به ايجاد اشتغال و كاريابي براي بسيجيان از طريق دستگاههاي ذيربط.

6- پرداخت وام هاي قرض الحسنه .

11- حفظ تعادل در فعاليت ها

بسيج يك مجموعه همه عرصه اي است و پايگاه مقاومت بسيج بايد بتواند زمينه را براي فعاليت بسيجيان در عرصه هاي مختلف فراهم نمايد . البته بدليل تفاوت هاي موجود در پايگاهها كه ناشي از تفاوت هاي اقليمي ، فرهنگي و اجتماعي است ممكن است در بعضي موارد فعاليت هاي پايگاه در ابعادي خاص بيشتر باشد ولي بايستي از تك بعدي شدن فعاليت ها (پيشرفت فوق العاده در يك حوزه خاص و غفلت از ساير حوزه ها) پرهيز كرد . تك بعدي شدن ممكن است عده اي بخصوص را منسجم سازد و گروه ديگر را بي انگيزه نمايد .

12- ارزيابي مستمر

فرمانده یا مدیر بايستي از باز خورد برنامه ها و اقدامات پايگاه در بين اعضاء‌مطلع باشد و در مواردي كه براي حفظ انسجام و ارتقاء انگيزه بسيجيان نياز به اصلاحاتي در كار است، سريعاً اقدام نمايد . او نبايد منتظر بنشيند تا اشكالات احتمالي به او گزارش شود. بلكه بايد بطور منظم با دست اندركاران و اعضاي پايگاه در ارتباط بوده و نظر آنها را جويا شود .

موارد ذيل از اقدامات لازم در اين زمينه مي باشد :

1- ارزيابي برنامه هاي اجرا شده در شوراي پايگاه و تجزيه و تحليل نقاط قوت و ضعف.

2- نظر سنجي از اعضاي پايگاه با شيوه هاي مناسب .

3- ارزيابي حضور بسيجيان در برنامه هاي مختلف بصورت مقايسه اي و كشف نقاط قوت و ضعف.

ب) حفظ وحدت و يكپارچگي پايگاه

وحدت و يكپارچگي حول محور اسلام و ولايت رمز موفقيت و اقتدار بسيج در همه مقاطع و همه عرصه ها است. خداوند متعال در قرآن کریم مي فرمايد :

«و اعتصوا بحبل الله جميعا و لا تفرقوا، به ريسمان الهي چنگ بزنيد و از تفرقه بپرهيزيد»

حفظ وحدت و يكپارچگي و جلوگيري از بروز اختلاف در بسيج اصلي ترين وظيفه فرماندهان و مسئولين رده هاي بسيج است و هر گونه غفلت از اين امر حياتي خسارت هاي جبران ناپذيري را بدنبال خواهد شد. از آنجـا که مجموعه بسيج

براي دفاع از انقلاب اسلامي و به دستور ولي امر زمان، حضرت امام (ره) شكل گرفته لذا در جامعه ی فعلی و زمان کنونی نيز تمام برنامه ها و فعاليت هاي خود را بر اساس منويات رهبر عظيم الشان انقلاب اسلامي تنظيم مي نمايد. بدیهی است براین اساس هیچ اختلاف ا

ادامه مطلب